İş Kanununa göre haftalık çalışma süresi 45 saattir. 45 saati aşan çalışmalar fazla mesai olarak değerlendirilir.
İşçi fazla mesai karşılığı zamlı ücret yerine serbest zaman talep edebilir. Bu durumda işçiye her bir saat fazla mesaisi için bir buçuk saat serbest zaman verilir.
18 yaşını doldurmamış, sağlıklarının elvermediği tespit edilen, gebe, yeni doğum yapmış ve çocuk emziren işçiler ve kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılan işçiler fazla mesai yapamazlar.
Çıplak ücret üzerinden hesaplanır
Hesaplamada agi hesaba katılmaz
Son dönem ücretine göre değil ait olduğu döneme göre hesaplanır
Sözleşmede  saat belirtilmiş  ise bunun   üzerindekiler fazla mesaidir.

Sözleşmede herhangi bir anlaşma yoksa Haftalık çalışma süresi  45 saattir.Sözleşme ile daha az süre konusunda örneğin 40 saat gibi anlaşma yapılabilir. 1 gün tatil söz konusudur. 45/6 = Günlük çalışma 7,5 saattir. Tatilde çalışılmış gibi kabul edilir. 7,5 saat* 30 =225 saat aylık çalışma söz konusudur.

Aylık ücretin 225’ e bölünmesi suretiyle saat ücreti belirlenmeli ve bunun %50 fazlası üzerinden hesaplama yapılmalıdır
Asgari ücret üzerinden fazla mesai ücretini hesaplayalım.
2029,50 /225=9,02 TL brüt saatlik ücret vardır.Siz çıplak brüt maaşınızı 225 e bölerek saatlik ücretinizi bulabilirsiniz. Mesailerde saatlik ücret %50 fazlası ile ödenir. Asgari ücretli saatlik brüt 13,53 TL alır. Kaç saat fazla çalıştıysanız 13,53 ile çarpınız.
Eğer 45 saatin altında çalışma varsa örneğin haftalık 42 saat çalışma süresi ile anlaşılmışsa 42 saat ile 45 saat arasındaki fazla çalışmalar %25 fazlası ile ödenir . Saat ücretini bulmak için aynı yöntem uygulanır. 42/6=7 günlük çalışma saatidir. 7 saat *30 =210 saat aylık çalışma söz konusudur. 225 saat ile 210 saat arasındaki 15 saat fazla çalışma olursa 15 saat %25 fazlası ile ödenir.45 saatten  daha fazla çalıştırmalarda yine %50 ödenmeye devam edilir.

Hafta tatili çalışması mesaiden kabul edilmez ayrıca ücretlendirilir.Mükerrer ödeme engellenir. Hafta tatilinde çalışma 7,5 saati geçiyorsa fazla mesai uygulanır.
Fazla mesai hesabı yapılırken işçinin  çalıştığı kabul edilen hafta tatili ve genel tatil çalışmalarına ilişkin süreler dışlanmalıdır.Bunlarda ayrıca ücretlendirilir.

Yargıtay’ a göre; fazla çalışma ücreti hesaplanırken işçinin son ücreti değil, fazla çalışmanın gerçekleştiği dönemlerdeki ücretleri esas alınmalıdır (1) Bu durumda fazla çalışma ücretlerinin hesabı için işçinin son ücretinin bilinmesi yeterli olmaz. İstek konusu dönem içinde işçi ücretlerinin miktarı da belirlenmelidir. İşçinin geçmiş dönemlere ait ücretinin belirlenememesi halinde bilinen ücretin asgari ücrete oranı yapılarak bilinmeyen ücretin buna göre tespiti de Yargıtay tarafından kabul görmektedir. Ancak yine Yargıtay’ın bir kararında (2) son dönem öncesi ücretinin bilinememesi durumunda bilinen ücretin asgari ücrete oranının değil, asgari ücretin fazla çalışma hesabında dikkate alınması gerektiğini kabul ettiği de görülmektedir. İşçinin işyerinde çalıştığı süre içinde terfi ederek çeşitli unvanlar alması veya son dönemlerde toplu iş sözleşmesinden yararlanması gibi durumlarda, bilinen son ücretin asgari ücrete oranının geçmiş dönemler yönünden dikkate alınmasının doğru olmayacağı düşüncesindeyiz. Bu gibi hallerde ilgili meslek kuruluşundan bilinmeyen dönemler ücretleri sorulmalı, bundan da sonuç alınamaması halinde bilinmeyen dönemler için hesaplamada asgari ücret esas alınmalıdır.

Örnek Olay: A adındaki işçi X Ltd. Şti. unvanlı işyerinde 01.01.2016 tarihinde işe başlamış ve 31.12.2018 günü iş akdine son verilmiştir. A şahsı, çalıştığı süre zarfında bir saat ara dinlenmesi dahil işyerinde ki mesai saatleri 09.00-20.00’ dir. A’ nın işyerinden almış olduğu ücret 2016 yılı için aylık brüt 2400,00 TL, 2017 yılı için aylık brüt 3.000,00 TL ’ dir.A şahsı İş Mahkemesine açmış olduğu davada X Ltd. Şti.’ ndeki çalıştığı süre boyunca kendisine fazla mesai ücretlerinin ödenmediğini belirterek, bu alacaklarını işverenden talep etmiş, mahkeme de bu isteği kabul etmiştir. Bu durumda fazla mesai alacakları aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.(Not tarih ve rakamlar değiştirilmiştir.

Not: A şahsının günlük çalışma saati toplam (günlük bir saatlik ara dinlenmesi hariç); 10 saattir. Günlük 10 saatten haftalık çalışma süresi toplam: 10 x 6 = 60 saat olacaktır. Bu durumda A şahsının haftalık fazla çalışma süresi: 60 – 45 = 15 saat olacaktır.

Fazla çalışma ücreti hesaplanırken bir yıl 52 hafta olarak dikkate alınır.

Fazla mesai saati; işçinin çalıştığı dönemdeki hafta sayısı X haftalık fazla çalışma saati’ dir.

Hesaplanan toplam brüt fazla mesai alacağından gelir ve damga vergisi kesildikten sonra geriye kalan net tutar işçi A’ ya ödenir.

[1]  Yarg. 9. HD, 16.03.1999, E. 1999/3265, K. 1999/5424.
[1]  Yarg. 9. HD, 16.12.2004, E. 2004/28615, K. 2004/28072.